بیماری شقاق یا فیشر مقعدی، یک مشکل ظاهرا ساده اما بسیار آزاردهنده است که می‌تواند زندگی روزمره‌ی شما را تحت تأثیر قرار دهد. این زخم کوچک در اطراف مقعد، با درد شدید، خونریزی و عوارض ناخوشایند دیگری همراه است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اما نگران نباشید، درمان‌های مختلفی برای این بیماری وجود دارد که می‌توانند به شما کمک کنند تا سریع‌تر به زندگی عادی خود بازگردید. در این مطلب از دیجی‌کلا شما را بیشتر با این بیماری آشنا خواهیم کرد.
بیماری شقاق چیست؟
شقاق یا فیشر مقعدی، نوعی زخم یا پارگی کوچک در پوست نازک اطراف مقعد (مخاط) است که می‌تواند باعث درد شدید، به خصوص هنگام دفع مدفوع و همچنین خونریزی به رنگ قرمز روشن در حین و بعد از دفع شود. در برخی موارد، اسپاسم عضله در انتهای مقعد (اسفنکتر مقعدی) نیز رخ می‌دهد.
شقاق معمولاً یک بیماری جدی نیست و می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، در نوزادان و کودکان خردسال به دلیل شیوع یبوست در این گروه سنی، شایع‌تر است.
در اکثر موارد، شقاق طی ۴ تا ۶ هفته به طور خود به خود بهبود می‌یابد اما اگر بیش از ۸ هفته طول بکشد، مزمن تلقی می‌شود.
۷ نشانهی بیماری شقاق
به‌طور کلی شقاق یا ترک مقعدی با علائم زیر همراه است:
- درد شدید هنگام دفع مدفوع که گاهی اوقات غیرقابل تحمل است. این درد می‌تواند تا چندین ساعت پس از اجابت مزاج ادامه یابد.
- خونریزی از ناحیه‌ی مقعد که معمولاً به‌صورت خون روشن در مدفوع یا لکه‌های خونی روی دستمال توالت پس از پاک کردن مشاهده می‌شود.
- ترک یا شکاف قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد که می‌تواند باعث درد، خونریزی و سوزش شود.
- تشکیل توده یا برآمدگی کوچک در اطراف مقعد که ناشی از پارگی و التهاب بافت است.
- یبوست مزمن و مشکلات در دفع مدفوع به‌دلیل درد و ناراحتی ناشی از شقاق.
- سوزش، خارش و احساس ناراحتی در ناحیه‌ی مقعد به‌ویژه پس از دفع مدفوع.
- ترشحات چرکی یا بدبو از ناحیه مقعدی که نشانهی عفونت ثانویه است.
در صورت مشاهده‌ی هر یک از این علائم، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است. زیرا شقاق می‌تواند باعث عوارض جدی‌تری مانند عفونت شدید گردد.
۵ علت اصلی بروز بیماری شقاق
علل ایجاد شقاق (فیشر مقعدی) به تفصیل عبارتند از:
۱. آسیب به مجرای مقعد
- مدفوع سفت: عبور مدفوع سفت و حجیم از طریق مقعد می‌تواند به پوست ظریف آن ناحیه آسیب برساند و منجر به پارگی و ایجاد شقاق شود. یبوست که باعث دفع مدفوع سفت می‌شود، از جمله مهم‌ترین عوامل زمینه‌ای شقاق است.
- زور زدن هنگام دفع مدفوع: زور زدن و فشار آوردن زیاد هنگام دفع مدفوع، به‌خصوص در افراد مبتلا به یبوست، می‌تواند به عضلات و پوست مقعد فشار وارد کرده و زمینه‌ی ایجاد شقاق را فراهم کند.
۲. افزایش انقباض عضله‌ی مقعد
- اسپاسم اسفنکتر مقعد: اسفنکتر مقعد عضله‌ای است که دهانه‌ی مقعد را کنترل می‌کند. در برخی افراد، این عضله به‌طور طبیعی یا به‌دلیل عواملی مانند یبوست، دچار اسپاسم یا انقباض می‌شود. این انقباض می‌تواند جریان خون به ناحیه‌ی مقعد را کاهش دهد، روند التیام را کند کرده و خطر ایجاد شقاق را افزایش دهد.
- عضلات سفت مقعد: برخی افراد به‌طور مادرزادی عضلات سفت‌تر و قوی‌تری در اطراف مقعد دارند. این امر می‌تواند منجر به فشار مداوم بر روی پوست مقعد و افزایش احتمال پارگی و ایجاد شقاق شود.
۳. بارداری و زایمان:
- فشار بر مقعد: در حین زایمان، فشار زیادی به مقعد و واژن وارد می‌شود. این فشار می‌تواند به پوست مقعد آسیب برساند و منجر به پارگی و ایجاد شقاق شود.
- بزرگ شدن رحم: در دوران بارداری، رحم نیز بزرگ شده، به مقعد فشار وارد می‌کند و می‌تواند جریان خون به این ناحیه را کاهش دهد. این امر می‌تواند احتمال ایجاد شقاق را افزایش دهد.
۴. بیماری‌های التهابی روده
- کولیت اولسراتیو و بیماری کرون: این بیماری‌ها باعث التهاب مزمن در دستگاه گوارش، از جمله در ناحیه‌ی مقعد می‌شوند. التهاب می‌تواند پوست مقعد را ضعیف کرده و زمینه‌ی ایجاد شقاق را فراهم کند.
- اسهال مزمن: اسهال مزمن (یکی از عوارض شایع بیماری‌های التهابی روده) نیز می‌تواند به تحریک و التهاب پوست مقعد و افزایش خطر ابتلا به شقاق منجر شود.
۵. عفونت‌های مقعدی
- عفونت‌های منتقل شده از راه رابطه‌ی جنسی: عفونت‌هایی مانند هرپس مقعدی، سیفلیس و HIV می‌توانند پوست مقعد را تحریک کرده و زمینه ایجاد شقاق را فراهم کنند.
- عفونت‌های باکتریایی: برخی از عفونت‌های باکتریایی مانند آبسه مقعدی نیز می‌توانند به پوست مقعد آسیب برسانند و منجر به پارگی و ایجاد شقاق شوند.
روش‌های درمان بیماری شقاق را بشناسید
روش درمان این بیماری، بستگی به شدت و علت بروز آن دارد. در موارد خفیف تا متوسط، معمولاً با درمان‌های خانگی و تغییر در سبک زندگی می‌توان آن را کنترل و بهبود بخشید. اما در موارد شدیدتر یا مقاوم، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی و تهاجمی‌تر باشد. در ادامه شما را با روش‌های درمان این بیماری آشنا می‌کنبم.
افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی
دریافت کافی فیبر از طریق مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، دانه‌ها و مکمل‌های فیبر گیاهی مانند سبوس گندم یا پسیلیوم، به نرم شدن مدفوع و دفع راحت‌تر آن کمک و از فشار اضافی به ناحیه‌ی شقاق جلوگیری می‌کند.
نوشیدن مایعات فراوان
آبرسانی کافی به بدن از طریق نوشیدن آب، آب میوه‌ها و نوشیدنی‌های سالم، یبوست را کاهش می‌دهد و مدفوع را نرم نگه می‌دارد.
۸۵,۰۰۰ ۷۶,۵۰۰ تومان 
انجام حمام‌های سیتز یا وان آب گرم
حمام سیتز یا حمام نشیمن در واقع به نشستن در یک لگن یا وان آب گرم گفته می‌شود. قرار گرفتن در آب گرم کم عمق (حدود ۱۰-۱۵ سانتی متر) در یک لگن یا وان، می‌تواند با کاهش التهاب، تسکین درد و شل کردن عضلات به بهبود شقاق کمک کند.
استفاده از داروهای ضد درد و ضد التهاب بدون نسخه
مصرف موقت مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا اسید استیل سالیسیلیک می‌تواند برای کاهش درد موضعی موثر باشد.
استفاده از پمادها و کرم‌های موضعی
پمادها و ژل‌های حاوی لیدوکائین، نیتروگلیسیرین، هیدروکورتیزون یا آنستزی کننده‌های موضعی، می‌توانند با بی حس کردن ناحیه و کاهش التهاب، درد و خارش را تسکین دهند.
درمان شقاق با عسل، راهکاری طبیعی و موثر
عسل به‌دلیل خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی قدرتمند، یک گزینه‌ی درمانی مناسب برای بیماری شقاق محسوب می‌شود. این ماده‌ی غذایی ارزشمند می‌تواند به کاهش التهاب، تسریع روند بهبود و جلوگیری از عفونت در ناحیه شقاق کمک کند. درمان شقاق با عسل برای مواردی که بیماری به مرحله مزمن نرسیده و با درمان‌های خانگی قابل کنترل است، توصیه می‌شود.
در ادامه، روش‌های کاربرد عسل در درمان شقاق را به شما می‌گوییم.
۱. استفاده موضعی عسل
یکی از موثرترین روش‌ها، استفاده‌ی موضعی از عسل است. برای این منظور، مخلوطی از عسل و روغن زیتون (با نسبت مساوی) تهیه کنید و روزانه ۲ تا ۳ بار آن را به آرامی بر روی ناحیه‌ی شقاق بمالید. این روش می‌تواند با خواص ضدمیکروبی عسل، از گسترش عفونت جلوگیری کرده و روند بهبود را تسریع بخشد.
۲. مصرف خوراکی عسل
علاوه بر کاربرد موضعی، مصرف خوراکی عسل نیز می‌تواند در درمان شقاق موثر باشد. عسل را با دمنوش‌های گیاهی ضدالتهابی مانند زنجبیل، رازیانه یا بابونه ترکیب کنید و به‌صورت نوشیدنی گرم مصرف نمایید. این روش با کاهش التهاب سیستمیک، به بهبود سریع‌تر شقاق کمک می‌کند.
توجه داشته باشید که درمان شقاق با عسل باید همراه با رعایت بهداشت فردی و پرهیز از عوامل تشدیدکننده مانند لباس‌های تنگ و نامناسب انجام شود. در صورت عدم بهبود یا تشدید علائم، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید.
تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس یک روش درمانی نوین و موثر برای بیماری شقاق محسوب می‌شود. هنگامی‌که توکسین بوتولینوم درون عضلات اسفنکتر مقعد تزریق می‌شود، باعث شل شدن تدریجی و از بین رفتن انقباض شدید این عضلات در طی ۵ تا ۱۰ روز می‌گردد. با برطرف شدن اسپاسم عضلات مقعد، درد کاهش می‌یابد و جریان خون به بافت‌های آسیب‌دیده بهبود می‌ابد. این امر روند التیام ترک مقعدی را تسریع می‌بخشد. اثر شل کنندگی بوتاکس حدود ۴ تا ۶ ماه باقی می‌ماند و در این مدت بیمار از درد و علائم ناشی از شقاق رهایی می‌یابد.
جراحی
در موارد شدید، غیرقابل کنترل و مقاوم به سایر درمان‌ها، ممکن است پزشک جراحی و ترمیم شقاق را توصیه کند. این جراحی معمولاً در شرایط سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
لیزردرمانی
در این روش از لیزر برای از بین بردن بافت‌های آسیب دیده در اطراف شقاق استفاده می‌شود.
در نهایت
درمان شقاق بسته به شدت و علت آن متفاوت است. در موارد خفیف تا متوسط، اقداماتی مانند تغییر رژیم غذایی، افزایش مصرف مایعات، استفاده از حمام های سیتز، مصرف دارو و استفاده از پمادهای موضعی می‌تواند مؤثر باشد. درمان شقاق با عسل نیز یک گزینه‌ی طبیعی و مفید است که می‌تواند با خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی خود به بهبود شقاق کمک کند. اما در موارد شدیدتر یا مقاوم، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی مانند تزریق بوتاکس، جراحی یا لیزردرمانی باشد. مهم‌ترین نکته در درمان شقاق، پیگیری دستورات پزشک و کنترل عوامل خطرساز است تا از تشدید یا عود کردن بیماری جلوگیری شود.
این مطلب صرفا جنبه‌ی آموزش و اطلاع‌رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه‌های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه‌ی رفع مسؤولیت را بخوانید.